مرجع تخصصی قالی و قالیچه

گلیم یکی صنعت های دستی در کشور ایران میباشد  شماره قالیشویی در مشهد که بیشتر به وسیله خانم‌های روستایی و عشایر بافته می گردد. بافت گلیم و فرش از دیرین ترین هنرهاست. نداشتن پرز مهم‌ترین تفاوت گلیم با فرش به حساب می آید. مال این زیرانداز سوای پرز از پشم طبیعی حیوان ها اهلی میباشد. در بعضا مواقع از ادغام گیسو بز و پشم برای بافت گلیم به کارگیری می گردد و مشابه بافتن سبد، نخ‌های پود از تحت و روی نخ‌های تار می گذارند. در‌این نوشته ی علمی به روند بافت گلیم، اشکال گلیم از نگاه نوع بافت و نحوه های بافت گلیم اشاره گردیده‌است.

پروسه بافت گلیم
مرحله چله کشی اولی مرحله بافت گلیم میباشد. زمانی چله کشی روی دار جاری ساختن شد، کوجی را که یک قطعه از فرآورده چوب و به صورت استوانه ای با قطر ۴ سانتی متر و ارتفاع آن برابر با پهنا گلیم میباشد به دار قالی و روی چله نصب می گردد. در ساخت و ساز و بافت گلیم، یک سری رج بی آلایش که به گیس بافی دارای شهرت میباشد، شروع کننده ی بافت گلیم میباشد. حدودن ۱۵ سانتی متر از اولِ چله ها را هم تحت عنوان ریشه در لحاظ گرفته و در غایت نوبت به بافت گلیم می رسد.

شیوه های بافت گلیم بی آلایش
گلیم های بی آلایش به دو نحوه‌ی پود گذاری و پود پیچی بافته میگردند.

1- نحوه پود گذاری: در‌این نوع بافت از نخ‌های تار و نخ‌های پود به کار گیری می‌گردد. نخ‌های رنگارنگ پود از تحت و روی نخ‌های تار می‌گذرند. برای پیدایش نقش‌های گلیم رنگ نخ‌های پود را بایستی تغییر و تحول بخشید. در نحوه پودگذاری هر دو طرف گلیم صاف، هم صورت و همرنگ می باشند.

2- شیوه پود پیچی: در‌این طریق به غیر از نخ‌های تار و پود، از نخ‌های نازک پودی دیگری هم به کار گیری می‌نمایند. این نخ‌های نازک به طور پیچشی از فی مابین نخ‌های تار عبور می‌نمایند. بعد با کوبیدن کتف، نخ‌های تارو پود به صورت قطعی با هم مشغول میشوند. این شیوه حد واسط قالی بافی و گلیم بافی به حساب میآید.

طریق های بافت اشکال گلیم
سه طریق برای بافت گونه های گوناگون گلیم وجود داراست: گلیم بی آلایش بافت، گلیم پر رنگ، گلیم ورنی.

1- گلیم معمولی بافت: درین بافت نخ‌های پودر از تحت و روی نخ‌های چله (تار) می‌گذرند. برای بافت گلیم معمولی بافت از نقشه‌هایی هندسی که در به عبارتی لحظه به ذهن بافنده میرسد استعمال می شود. به عبارت دیگر بافنده از هیچ نقشه‌ی مهیا‌ای به کارگیری نمی‌نماید. گلیم بی آلایش بافت یک رو داراست.

2- گلیم ورنی: این نوع بافت مشابه گلیم بی آلایش بافت از نقشه‌های هندسی و خیالی به کارگیری می شود. فارغ از پرز و یک رو است. تفاوت بافت ورنی با بافت بی آلایش این میباشد که ساخت‌و‌ساز نقش و طرح روی ورنی با به کار گیری از پودگذاری مازاد اعمال میگردد. درحالیکه در گلیم معمولی بافت نقش‌ها بوسیله پود بوجود میاید.

3- گلیم پر رنگ: قضیه‌ی گلیم پررنگ معمولی میباشد. البته طرح و نقشه‌ی اساسی آن همچون فرش پرز دار میباشد. به صورتی که بر روی چله گلیم، از روی نقشه قالی گره می زنند و در پایان پرزهای مازاد با قیچی کوتاه میشود.